Overgangen [ 1.1.67 - 2004 ]

9/12 - Voor de gelegenheid

Er is altijd wel een gelegenheid die uitnodigt om een kleine of grotere uitgave te maken. Dat is in de loop der jaren dan ook menigmaal gedaan.
Het meeste ‘gelegenheidswerk’ is buiten de ruim 120 reguliere Atalanta-boeken verschenen en vormt een groot deel van de bijna 350 andersoortige uitgaven. Vaak zijn ze gemaakt naar aanleiding van een gebeurtenis in de kring van familie, vrienden of kennissen, maar ook de pers zelf gaf daar soms aanleiding toe.
In de bibliografie op de website van Atalanta Pers staan deze uitgaven (nog) niet beschreven, maar in de CODA-expositie eind 2019 hoop ik u daar wel iets meer van te kunnen laten zien.

Ook in de reguliere Atalanta-uitgavenreeks vormden allerlei gelegenheden niet zelden aanleiding tot  het maken van een boekuitgave.
Overgangen [ 1.1.67 ] bijvoorbeeld is gemaakt ter gelegenheid van het 30-jarig bestaan van de Atalanta Pers. Aan dertig +1 dichters vroegen we een keuze te maken uit de door ons opgestelde lijst figuren uit Ovidius’ Metamorphosen en die als uitgangspunt te nemen voor een gedicht. Bijzonder was het enthousiasme van de dichters. Menigeen liet ons weten altijd al plannen in die richting te hebben gehad. Het heeft bij velen dan ook iets in gang gezet wat niet stopte met het schrijven van hun bijdrage aan de bundel Overgangen.
Dat was zeker niet alleen bij deze uitgave het geval. Vaak merk ik dat een verzoek of opdracht tot meer leidt dan het directe resultaat ervan. Zo’n verzoek blijkt dan ook vaak een ‘overgang’ te creëren naar nieuw of ander werk. Dat gold bijvoorbeeld voor Esther Jansma na het verschijnen van Hebben [ 1999 - 1.1.55 ], maar zeker ook voor de meeste deelnemers aan de reeks 'Dialogen'.
Van langer geleden dateert de gelegenheidsuitgave Veertig tekens is nog geen zin [ 1986 - 1.1.28 ], gemaakt toen ik veertig werd en de pers 7 jaar bestond. In 1997 vierde Hetzelfde anders [ 1.1.51 ] het uitkomen van de 21^e lentekaart. Achtduizend seizoenen [ 1999 – 1.1.56 ] luidde een nieuwe eeuw en millennium in. Ter nagedachtenis aan mijn ouders maakte ik In hetzelfde licht [ 2004 – 1.1.64 ]. Uitgezet [ 2011 – 1.1.87 ] markeerde het moment dat de pers noodgedwongen afscheid nam van de hoogdruk. Berg en water [ 2012 - 1.1.91 ] maakte ik ter gelegenheid van het verschijnen van de gelijknamige bundel klassieke landschapsgedichten. Teruggezongen [ 2013 – 1.1.94 ] verscheen in memoriam Guillaume van der Graft.
En niet te vergeten de uitgaven die Atalanta Pers deed verschijnen bij een bijzondere jaardag van enkele bevriende kunstenaars: PLAAT [ 1986 – 1.1.29 ], Waar ik was daar ben ik [ 2015 – 1.1.104 ], Onderweg [ 2015 – 1.1.105 ] of naar aanleiding van het overlijden van een van hen: van de schilder Ton Frenken - In het wit van de stilte [ 2006 – 1.1.71 ] of van de schrijver J. Bernlef - Tot zover [ 2014 – 1.1.99 ].

Bij vier ‘gelegenheidsuitgaven’ sta ik graag nog even wat langer stil. Ze zijn me dierbaar.

De eerste is Licht van mijn leven [ 2000 – 1.1.57 ], gemaakt bij het aanbreken van een nieuw millennium. De vorm die ik koos werd ingegeven door de reeds lang gekoesterde wens nog eens een soort getijdenboek te maken. De teksten die ik Paul Claes vroeg te kiezen uit de voorbije 10 eeuwen zette en drukte ik in het strakke stramien van een middeleeuws ogend blokboek. Ik gebruikte er een van mijn lievelingsletters voor, de Pascal, een strakke letter die door het dik-dun toch nog iets van de schrijfletter heeft. De kunstenaar Hans Landsaat die in lino’s de beelden sneed, vroeg ik om die strakheid op de tegenoverliggende pagina’s finaal te doorbreken. Het drukken van het boek was een monsterklus in 15 drukgangen, maar in vorm en kleur is mijns inziens wel een spannend en toch evenwichtig geheel ontstaan dat alle tijden en dus ook de gekozen teksten recht kon doen. Het verscheen in het eerste voorjaar van de 21^e eeuw en is een boek dat ik nog altijd graag uit de kast pak en inkijk.

Als tweede noem ik Van aanleg tot Zijwit uit 2015 [ 1.4.53 ], een uitgave waarin ik het alfabet heb vormgegeven in 27 gevouwen plano’s. Het was ooit bedoeld voor de reeks ‘verkenningen’ en is in een later stadium omgevormd tot een uitgave die evenmin is gerealiseerd. Uiteindelijk heb ik Van A tot Z in de slipstream van De laatste legger [ 2014 – 1.1.100 ] alsnog in de oorspronkelijke vorm in 3 exemplaren gedrukt, eenvoudig omdat ik wilde dat ook deze uitgave zichtbaar zou zijn.
Ik hoop dat de bladen in de CODA-tentoonstelling getoond zullen kunnen worden. Enkele afbeeldingen ervan zijn bij de illustraties opgenomen.

Een andere uitgave die nooit in een verkoopoplage is verschenen, maar waar ik zeer op gesteld ben, is De Zin [ 2013 – 2.2.83 ]. Het is een reeks bladen die ik in 2011 begonnen ben te maken. Op elk blad wordt een opmerkelijke zin op een bijzondere manier grafisch vormgegeven. In 2013 is de eerste reeks van 21 bladen voltooid en in 2 exemplaren voor eigen gebruik gedrukt. Inmiddels wordt aan een tweede reeks gewerkt.
Ook deze bladen zullen hopelijk in de fysieke tentoonstelling te zien zijn.

De laatste uitgave is psalmen van nu [ 2016 – 1.1.107 ]. De pogingen die de Bibliotheek van de Universiteit van Utrecht ondernam om het beroemde ‘Psalter’ op de werelderfgoedlijst te krijgen leidden tot een samenwerking die uiteindelijk deze uitgave opleverde. Een project waar ik met heel veel plezier en inzet aan gewerkt heb. Dat een deel van de uitgave getoond is op de tentoonstelling ‘Heilig Schrift’ in het Utrechtse Catharijne Convent vormde er een mooie afsluiting van.

Er is altijd wel een gelegenheid die uitnodigt om een uitgave te gaan maken, zo begon ik deze overdenking. Dat is maar al te waar. De gelegenheid maakt dus niet alleen de dief…

Heeft u een vraag of opmerking? Klik dan hier.