Hetzelfde anders [ 1.1.51 - 1997 ]

6/12 - Herhaling is een kracht

Een van de telkens weer terugkerende thema’s in zowel de boekuitgaven als de vele andere publicaties is dat van de seizoenen.
Alles begon met een sterke gevoeligheid voor de waarde van tradities, zeker als die op een of andere manier ‘van nature’ in elk mens geankerd zijn. De cyclus van de seizoenen is er daar een van. Getrouwd op de eerste lentedag hebben mijn vrouw en ik er een traditie van gemaakt onze nieuwjaarskaarten aan vrienden en kennissen te sturen op 21 maart. Deze reeks is inmiddels de langste van alle Atalanta-reeksen.
Ieder jaar is het weer een feest een nieuwe lentewens te ontwerpen. Toen de dag naderde dat we 21 jaar getrouwd zouden zijn, vroegen we 21 dichters een lentegedicht te schrijven. We brachten het boek in 1997 uit onder de titel die Bernlef zijn gedicht had meegegeven: Hetzelfde anders [ 1.1.51 ]. Een betere titel was en is nog steeds niet denkbaar.

Vormen de lentekaarten (waaraan we zeker aandacht zullen besteden op de tentoonstelling in CODA) een jaarlijks aandachtspunt aan het thema van de seizoenen, sinds 1979 zijn er ook in boekvorm diverse uitgaven verschenen die direct of zijdelings met dit thema te maken hebben.
Zo was daar bijvoorbeeld in 1982 het in samenwerking met de dichter Jacques Hamelink gemaakte Als een boom die bloeit en overwintert [ 1.1.10 ], waarvoor ik beeldend kunstenaar Hans Landsaat die gewend was monumentaal werk te maken vroeg om 4 zeefdrukjes te ontwerpen op een formaat van 10 x 10 cm. Het betekende voor hem via een nauwe opening de ontdekking van een nieuwe wereld.
In 1999, verscheen Achtduizend seizoenen [ 1.1.56 ], een op mijn verzoek door Leo Vroman geschreven tekst ter gelegenheid van de komende eeuwwisseling.
In 2002 toonde ik in Het voorjaar komt in stilte [ 1.1.61 ] bij een gedicht van Adriaan Morriën de wisseling van de seizoenen in foto’s waarvoor de linde in onze achtertuin model stond.
De titel voor de uitgave Honderd seizoenen Atalanta Pers [ 1.1.68 ] bij het 25-jarig bestaan van de pers, is uiteraard ook niet zomaar gekozen.
Seizoenen [ 1.1.69 ] uit 2005 bracht een op verzoek door Mark Boog geschreven reeks gedichten rond de jaargetijden.
In Jaargang [ 1.1.75 ] uit 2007 vier gedichten van Hans Tentije die ik vergezeld liet gaan van grafische beelden.
En tenslotte de uitgave Er is altijd [ 1.1.93 ], een uitgave die nog altijd tot mijn absolute ‘darlings’ behoort, waarvoor ik zowel de dichter als de beeldend kunstenaar vroeg de seizoenen als uitgangspunt en leidraad voor hun werk te nemen.

Dikwijls hoor ik zeggen dat de uitgaven van de Atalanta Pers in hun vormgeving altijd zo herkenbaar zijn. Ik laat het graag aan anderen over om te beschrijven waarin die herkenbaarheid gelegen is. Jos Swiers heeft over dit onderwerp twee maal geschreven: in ‘Zichtassen’ (2005) en ‘Kleurlijnen lijnkleuren’ (2007), samengevoegd verschenen in de door hem samengestelde bibliografie van de Atalanta Pers: ‘De wereld een cocon’ (2012).
Het enige wat ik er zelf over kan en wil zeggen is dat er, net zoals in de repetitie van de seizoenen, in de uitgaven van de Atalanta Pers inderdaad sprake is van herhalingen. Doe je hetzelfde, is het een zwakte. Geef je hetzelfde anders vorm, dan blijkt herhaling een onvermoede kracht te zijn.

Heeft u een vraag of opmerking? Klik dan hier.