14 - Ton Frenken

In de uitgebreide ramsjvoorraad van een boekwinkel in de Nes te Amsterdam vond ik midden jaren 90 een catalogus van een kunstenaar die onmiddellijk mijn aandacht trok. Ik kende de schilder niet. De boekhandelaar, een Bosschenaar, bleek hem wel te kennen. Dus vroeg ik hem naar contactgegevens. Niet lang daarna volgde een atelierbezoek bij Ton Frenken. De eerste kennismaking was het begin van een vriendschap die tot zijn overlijden in 2004 zou duren.
De eerste uitgave met hem, “getekend Ton Frenken” (1.1.50) in 1996 was inmiddels de zevende uitgave in de reeks ‘Zelfportretten’. De derde en laatste, “In het wit van de stilte” uit 2006 was een hommage aan deze kunstenaar en vriend. Daartussen kwam nog “Beeldspraak” uit (1.1.63), een uitgave door velen gezien als een van de mooiste uit het hele fonds. Het unieke van de twee eerste boeken is dat het werk van Frenken in elk boek met de hand is aangebracht, zowel de potloodtekeningen als de temperaschilderingen. Ton Frenken, een verwoed sigarenroker, heeft me bij dat werk om mijn strengheid vervloekt: ik vroeg hem dringend om te werken op met passe-partouts afgedekte bladen, zonder daarbij te roken..!
Het resultaat van zijn werk is prachtig en ook de band en cassette zijn van een daarbij passende eenvoud en schoonheid.
Na zijn overlijden sprak het vanzelf om hem met een speciale uitgave te gedenken. Dat werd de uitgave “In het wit van de stilte” (1.1.71). De tweedelige uitgave in cassette bevatte niet alleen een compilatie van beelden van zijn hand en tekstfragmenten van door hem bewonderde dichters, maar ook een dvd waarop een interview met hem en een na zijn dood gemaakt filmportret van zijn beide ateliers zijn vastgelegd.
Het contact met deze bijzondere man en beeldend kunstenaar was warm en inspirerend. In de boeken die wij met hem maakten en het werk dat we van hem hebben is hij gelukkig nog altijd bij ons.

Hier mag niet onvermeld blijven dat ik via Ton Frenken in contact kwam met Leo Koenders, een kunstliefhebber en verzamelaar uit Zwitserland. Van hem mocht ik in 2007 voor zijn verzameling met de Ulysses van James Joyce als onderwerp een boek maken. Niet alleen het ontwerpen en maken van deze uitgave (“Bloomsday”) was bijzonder, ook het persoonlijk afleveren ervan in Zürich en het bekijken van zijn collectie was een feest.
[ Deze uitgave (in opdracht gemaakt) is vooralsnog niet zichtbaar in de bibliografie op de website ]

De reeks ‘Dialogen’

“Beeldspraak” was (na “Aan elkaar” van het echtpaar Vroman) de tweede in de reeks ‘Dialogen’. In dit geval geen dialoog in woorden, maar in beelden. Er zouden nog vele afleveringen in deze reeks gaan volgen.

Zo schreven Remco Campert en Cees Nooteboom elkaar in 2003 “Over en weer” (1.1.65) en ging in 2004 beeldend kunstenaar Henri Plaat in gesprek met zichzelf in “Zodoende” (1.1.66).  Hans Landsaat en ikzelf reageerden in “Bij de rivier de Wang” (1.1.82) beeldend op het werk van twee Chinese dichters. In hetzelfde jaar 2010 voerden Mark Boog en H.H. ter Balkt een gedichtenwisseling onder de titel “t Weerlichten langs de weg” (1.1.83). Het jaar daarop deden de dichters  J. Bernlef en Hans Tentije in “Zeegang” (1.1.85) hetzelfde.
In 2012 voerden Willem van Toorn en Hans van de Waarsenburg een poëtisch gesprek in “Dodemansdagen” (1.1.89), gevolgd door Anneke Brassinga die een dialoog aanging met Deborah Digges. “Wevende stilte” (1.1.90) was de titel van die bundel.
In 2013 deden zelfs 14 dichters in “Teruggezongen” (1.1.94) mee aan een dialoog met hun overleden dichtersvriend Guillaume van der Graft.
“Leeftocht” uit 2015 (1.1.102), een gesprek tussen Hester Knibbe en Miriam Van hee, vormde het elfde en “Onderweg” (1.1.105) van Willem van Toorn en zijn vrouw Ineke Holzhaus het twaalfde deel in de reeks.
In 2018 kwam onder de titel “groet god” (1.1.116) de dialoog tussen Eva Gerlach en Sasja Janssen uit. Het gesprek tussen Cees Andriessen en zijn zoon Mischa Andriessen in 2019 (1.1.122) was er een in beelden en woorden. De laatstverschenen dichtersdialoog “Waar ben je” (1.1.141) was die tussen Ineke Holzhaus en Neeltje Maria Min in 2024.

Over het contact met enkele van de hier genoemde deelnemers aan de ‘Dialogen’-reeks valt nog wel wat meer te vertellen. In volgende afleveringen kom ik nog uitgebreider over hen te spreken: Henri Plaat, Mark Boog, Hans Tentije, Hester Knibbe en Eva Gerlach.