12 - Hans Landsaat

Hans Landsaat, zijn naam viel al eerder (zie Afl. 04). Ontmoet via Jacques Hamelink en als beeldend kunstenaar betrokken bij de uitgave “Als een boom die bloeit en overwintert” (1.1.10). Toen we aan dat boek werkten, vertelde Hans me dat hij bezig was met een project van een aantal grote zeefdrukken. Ze zouden in Engeland worden gedrukt, maar de drukker was failliet gegaan. Spontaan maar argeloos bood ik direct aan het project over te nemen, wel op voorwaarde dat hij het formaat van het werk wilde aanpassen aan een drukformaat dat ik aankon. Door de samenwerking aan het eerste boek was het werken op klein formaat inmiddels een uitdaging geworden, dus accepteerde hij mijn aanbod. Het werd een prachtige uitgave, niet in de laatste plaats door het bindwerk, waar mijn vrouw Tineke zich inmiddels door het volgen van de nodige lessen lessen steeds meer in bekwaamde.
De uitgave “Grenzen overgangen”(1.1.14) verscheen in 1984 en werd, evenals de vorige, gepresenteerd bij galerie Asselijn van Bram Volkers in Amsterdam, een plek waar ik ook weer andere kunstenaars tegenkwam die mij boeiden, zoals Herman Wouters, Henri Plaat, en Oey Tjeng Sit.  

In samenwerking met Hans Landsaat, met wiens werk ik een grote affiniteit had en met wie het uitermate professioneel en prettig werken was, zouden in de jaren die volgden nog diverse uitgaven worden gemaakt: “Benaderingen van hoe zij zich gedragen” (1.1.27) is een uitgave geworden waarin een van mijn wensen kon worden verwezenlijkt, namelijk het gebruik van beelden op transparanten die over de teksten heen kunnen vallen. Ik vertelde daar al over in Show your darlings (zie ‘Een boek heeft geschiedenis’). Met “Veertig tekens is nog geen zin” (1.1.28) werd in zeefdruk en hoogdruk niet alleen mijn 40e levensjaar, maar ook het 7-jarig bestaan van de pers gevierd. Het was een feest waarbij alle inspiratoren aanwezig waren: Herman Westerhof, Herber Blokland en ook drukker-kunstenaar Emile Puetmann voor wie ik een jaar later bij zijn overlijden “Brief zonder woorden zou maken”. Zijn opmerking Wie eenmaal de geur van inkt geroken heeft, zal die nooit meer vergeten zal me altijd bijblijven. “Elementen” (1.1.39) was een tweede uitgave op het thema van de vier elementen, een thema dat naast dat van de vier jaargetijden met een zekere regelmaat zou terugkeren in het fonds.

Met Licht van mijn leven (1.1.57), uitgebracht bij de millenniumwisseling loste ik een andere wens in, namelijk om nog eens een soort van getijdenboek te maken. Het bracht me in contact met classicus en dichter Paul Claes die hiervoor tien prachtige tekstfragmenten uit de voorbije eeuwen koos en vertaalde. Ik vroeg Landsaat om naast de strakke, in blokvorm gedrukte teksten prenten te maken die geen kader kenden. Het leverde een prachtige uitgave op, ook zeer gewaardeerd door Paul Claes (zie afbeelding). Voor een uitgave in het jaar daarop vertaalde Claes teksten uit de Essais van Montaigne: “Zinspreuken”(1.1.62). Naast een grote oplage, in opdracht gedrukt, verscheen ook een gelimiteerd aantal voor de Atalanta Pers zelf. In 2007 tenslotte vroeg ik Paul Claes mee te werken aan een opdracht die ik kreeg van een verzamelaar in Zwitserland, die mij vroeg een boek in één exemplaar te maken voor zijn verzameling kunstenaarsboeken met als onderwerp Ulysses van James Joyce. Omdat Paul Claes Ulysses had vertaald, riep ik zijn hulp in bij het maken van de tekstkeuzes voor het boek dat ik wilde gaan maken. Het resultaat was “Bloomsday / Bloomsdag”, een uitgave die ik met enorm veel plezier heb gemaakt. De reis naar Zürich om het boek af te leveren en de collectie van de verzamelaar te zien was een feest op zichzelf.

In “Bij de rivier de Wang” (1.1.82) voerde ik in de reeks ‘Dialogen’ samen met Hans Landsaat een beeldend gesprek bij de woorden van twee Chinese dichters, een boeiend proces dat later nog leidde tot het maken van eigen prenten bij Chinese gedichten (1.1.91 – “Berg en water”). “Waar ik was daar ben ik” (1.1.104) in 2025 was ons laatste project. Het was een portret in woord en beeld bij zijn 80e verjaardag. Ook deze uitgave ging vergezeld van een gefilmd portret, dat in 2021 nog door mij is aangevuld met een korte film voor een expositie over het werk dat hij maakte n.a.v. de schrijver Sebald.