Aanleiding
De eerste keer dat Oey Tjeng Sit betrokken was bij een uitgave van de Atalanta Pers was in 1986. Hij hield toen als bevriend kunstenaar een schitterende toespraak bij de presentatie van PLAAT, de uitgave die de 50e verjaardag vierde van Henri Plaat (1.1.29).
Niet lang daarna werd met hem samengewerkt voor Boekgeheimen, een uitgave van Oey Tjeng Sit waarvoor Atalanta Pers de teksten drukte (2.1.17).
In 1987 overleed Oey Tjeng Sit, bij leven naast beeldend kunstenaar ook apotheker te Amsterdam. Het boek waaraan Atalanta Pers in dat jaar met hem werkte, heeft hij niet meer in handen gehad en verscheen in 1988 postuum: courant, incourant (1.1.32). In 1990 is daar nog een uitgave aan toegevoegd: bij een overzichtstentoonstelling van het werk van Oey Tjeng Sit in Museum Fodor te Amsterdam kwam Een stilte die gelukkig maakt uit (1.1.37), een papieren herdenkingsmonumentje.
Nu, 35 jaar na zijn dood, kwam René Bakker in zijn archief een prent tegen die hij in 1990 maakte in memoriam Oey Tjeng Sit. Ook vond hij in zijn archief een map terug met allerlei aantekeningen en ontwerpen, overgebleven van het werk aan de twee eerder gemaakte uitgaven. Het maakte veel los en het besluit om nu, 35 jaar na dato, opnieuw een kleine uitgave te maken was snel genomen.
Over de uitgave zelf
Centraal in Kunst is een vreemd lichaam staat de prent die René Bakker destijds ter nagedachtenis aan Oey Tjeng Sit maakte. In deze prent is nog goed zichtbaar dat de basis ervan gevormd wordt door een tekst die in Een stilte die gelukkig maakt stond afgedrukt en die ook nu weer naast de afbeelding van de prent is geplaatst: het verhaal van de kraanvogel.
Dit centrale deel van de uitgave is in een omslag gevat en is bevestigd tussen twee houten platten, waarbij aan de beide binnenzijden de twee andere onderdelen van de uitgave zijn bevestigd, elk uit vier pagina’s bestaande. Hierin zijn diverse teksten, aantekeningen en tekeningetjes van de kunstenaar gevormd tot een nieuw geheel. Eén van de teksten uit die collage is die uit Boekgeheimen, een tekst die de allereerste samenwerking met Oey Tjeng Sit markeert.
In 2019 werd met de uitgave Handschrift de reeks ‘verkenningen’ afgesloten. Het is zeker niet de bedoeling geweest om die reeks met Kunst is een vreemd lichaam weer op te pakken of er een nieuwe reeks mee te starten. Maar omdat deze verkenningen-reeks met zoveel plezier is gemaakt, is het ook niet vreemd als er zo nu en dan weer uitgaven verschijnen die misschien wel in die reeks gepast zouden hebben. Kunst is een vreemd lichaam is wellicht zo’n uitgave. Misschien is het niet eens zozeer de overeenkomst met de reeks ‘verkenningen’ die dat gevoel oproept, maar betreft het eerder een specifiek kenmerk van Atalanta-uitgaven in het algemeen: het zijn boeken die niet alleen opvallen door een bijzondere inhoud, maar zeker ook door de vaak evenzeer uitgesproken, soms zelfs gewaagde vormgeving.
Oey Tjeng Sit
Oey Tjeng Sit (Java, 1917 - zijn naam betekent ‘Solide Helder Geel’) kwam vlak voor de tweede wereldoorlog naar Nederland om farmacie te gaan studeren. Maar al snel voelde hij zich meer aangetrokken door de Europese cultuur en de moderne kunst. Parijs zou hij vaak bezoeken, naar Java keerde hij nooit meer terug. Door allerlei omstandigheden studeerde hij pas in 1958 af en opende een apotheek in Amsterdam. Hij liet de zaak echter grotendeels over aan zijn medewerkers, omdat hij zijn tijd liever aan de kunst besteedde.
Als kunstenaar was Oey Tjeng Sit voornamelijk autodidact. In de etalage van zijn apotheek toonde hij zijn abstracte collages, gemaakt van gescheurd papier, kranten, krijt en verf. Ook andere kunstenaars liet hij daar exposities inrichten. Zijn buurtbewoners vonden het allemaal uitermate vreemd, maar de kunstwereld vond zijn werk verfrissend. Hij kreeg veel goede kritieken. Werk van hem werd opgenomen in de collectie van het Stedelijk Museum. Ook het Gemeentemuseum in Den Haag bezit een grote collectie werken van hem.
Naast zijn vrije werk hield Oey Tjeng Sit zich bezig met het maken van bijzondere bibliofiele uitgaven onder het imprint ‘De Vingerpers’.
In 1980 stopte hij zijn werk als apotheker. In het weekend voor hij het pand aan de Prinsengracht in Amsterdam verliet, bezocht ik hem nog en maakte enkele proefopnamen voor een voorgenomen filmportret ( Klik hier om een fragment daaruit te bekijken ).
Oey overleed in 1987, zeventig jaar oud, aan de gevolgen van een verkeersongeluk.
Over Oey Tjeng Sit
In 1990 verscheen een monografie, getiteld “Oey Tjeng Sit”, geschreven door Paul Kempers. Dit boek is alleen nog antiquarisch te verkrijgen.
Nog wel te koop is het in 2020 verschenen, rijk geïllustreerde boek “Apotheek Oey”. Hierin schrijft zijn zoon René Oey de familiegeschiedenis van zijn ouders.
Bovendien is een uitgebreide biografie te lezen op de aan het werk van de kunstenaar gewijde website.
Klik hier om de website over de persoon en het werk van Oey Tjeng Sit te bezoeken.
Voor meer informatie over het boek "Apotheek Oey" klik hier.
