Uit de folder
De Atalanta Pers heeft er bij haar start voor gekozen om poëzie uit te brengen van Nederlandstalige auteurs. Toch is er in de afgelopen veertig jaar enkele malen van dat principe afgeweken. Het betrof in alle gevallen vertalingen van gedichten die hetzij in een nieuwe vertaling werden uitgebracht (Jorge Manrique - 1.1.6) of nog niet eerder in een Nederlandse vertaling waren verschenen (W.S. Graham - 1.1.27; André du Bouchet - 1.1.31 en 35).
Ter gelegenheid van het veertigjarig bestaan van de Atalanta Pers presenteren we u opnieuw vertaalde poëzie. Het is een sonnettenkrans van de Deense dichteres Inger Christensen (1935-2009), iemand die volgens velen de Nobelprijs voor literatuur had moeten krijgen en die behoort tot de meest belangrijke dichters van Denemarken.
In Sommerfugledalen, nu uitgebracht onder de titel Het vlinderdal, figureren talloze vlinders waaronder ook de atalanta. De sonnetten vormen een dans van vreugde en vergankelijkheid. Ze beschrijven, eerst lichtvoetig en vervolgens zwaarmoediger, de cyclus die de vlinder doormaakt. De laatste regels van de eerste veertien sonnetten vormen tot besluit het vijftiende en laatste sonnet.
Dat deze prachtige reeks die vreemd genoeg nog nooit in een Nederlandse vertaling is verschenen, een unieke uitgave vormt voor de veertigste verjaardag van de Atalanta Pers, zal duidelijk zijn.
De ondertitel, een requiem, waarmee Christensen duidt op de breekbaarheid van al het leven, moet waar het de Atalanta Pers betreft nog niet gezien worden als een afscheid: zij zal doorvliegen zolang het kan.
Atalanta Pers is de erven van Inger Christensen zeer erkentelijk voor hun toestemming om Het vlinderdal in vertaling uit te brengen. De dichter Huub Beurskens is zij dankbaar voor zijn vertaling.
Inger Christensen (1935-2009) is een Deense schrijfster, dichteres en essayiste die wordt gezien als een van de meest belangrijke poëtische experimentalisten van haar generatie. Veel van Christensens werk is georganiseerd in systematische structuren. Dit is in overeenstemming met haar geloof dat poëzie niet de waarheid is, en evenmin een “droom” van de waarheid, “een spel, misschien een tragisch spel, een spel dat we spelen met een wereld die zijn eigen spelletjes met ons speelt.”
Enkele belangrijke werken van haar zijn Alfabet (1981), waarvan de opbouw is gebaseerd op de wiskundige reeks van Fibonacci, en het door de Atalanta Pers nu in vertaling uitgebrachte Sommerfugledalen, Et Requiem (1991).
Christensen werd in 1994 lid van de Académie Européenne de Poésie. Tot de prijzen die ze ontving, behoren onder andere de Austrian State Prize for European Literature, de Nordic Prize, de European Poetry Prize en de Amarican Award. Hoewel ze regelmatig is genoemd voor het ontvangen van de Nobelprijs, heeft ze die nooit ontvangen.
Haar werk is is verschillende talen vertaald.
Huub Beurskens over Inger Christensen en zijn vertaling van Het vlinderdal
De Deense dichteres Inger Christensen werd op 16 januari 1935 geboren in Vejle aan de oostkust van Jutland. Ze debuteerde in 1962 met de bundel Lys en werd een van de belangrijkste moderne Deenstalige dichters. Tot de hoogtepunten van haar oeuvre behoren Alfabet uit 1981 en Sommerfugledalen uit 1991.
Christensen heeft altijd veel belang gehecht aan het gebruik van formele structuren in haar werk, zoals die volgens haar ook de natuur meebepalen. Zo is de opbouw van Alfabet gebaseerd op de wiskundige reeks van Fibonacci.
Sommerfugdalen – et requiem, inhoudelijk voortgekomen uit Christensens ervaring tijdens een verblijf in het Brajcinodal in Macedonië en de daar opgeroepen herinneringen aan haar kinderjaren, heeft de structuur van een sonnettenkrans, waarbij de eindregel van elk van de veertien sonnetten telkens de beginregel vormt van het volgende sonnet en het vijftiende sonnet geheel bestaat uit deze veertien eind- en beginregels.
De vertaler heeft zich aan dit systeem gehouden, maar voor het overige werden de spelregels van het sonnet, zoals rijmschema en metrum, losgelaten. Dit om te voorkomen dat de letterlijke betekenis in zowel de afzonderlijke gedichten en als het geheel, die meestal schuilt in de concreetheid van de details, opgeofferd zou moeten worden aan vormdwang, met gewrocht- en gezochtheden en parafraseringen of zelfs abstraheringen en interpretaties in plaats van betekenisevidentie als gevolg. Daardoor ‘klinkt’ Het vlinderdal uiteraard ook anders dan het zangerige Sommerfugledalen, dat overigens door onder meer Svend Nielsen op muziek werd gezet. De vertaler, die voor het begrip van het Deens werd geassisteerd door Bart Kraamer (waarvoor dank) hoopt echter ook in het Nederlands een passende toon te hebben gevonden.
Inger Christensen overleed op 2 januari 2009 in Kopenhagen.
Het vlinderdal op muziek
In 1998 is de Deense componist Svend Nielsen begonnen de sonnetten van Sommerfuglen op muziek te zetten voor 12-stemmig koor, een werk dat hij in 2003 uitbreidde en in 2004 voltooide. De muziek is uitgebracht door DaCapo-Records (zie onder het tabblad links). Bijzonder is dat op de cd ook een opname staat van de door Inger Christensen zelf gelezen reeks gedichten.
